Tegoroczna edycja Kongresu Edukacji Finansowej i Przedsiębiorczości to swoiste forum dyskusyjne poświęcone edukacji ekonomicznej społeczeństwa. Przygotowały ją cztery instytucje współpracujące z sektorem finansowym: Fundacja Warszawskiego Instytutu Bankowości, Fundacja GPW, Fundacja Think! oraz Fundacja im. Lesława A. Pagi. Patronami kongresu są m.in. Komisja Nadzoru Finansowego oraz Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii.

Otwierając Kongres, Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich, podziękował wszystkim organizacjom, które doprowadziły do powstania programów edukacyjnych. Wręczył dyplom prof. Gertrudzie Uścińskiej, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, tak za jej osobiste, jak i kierowanej przez nią instytucji, zaangażowanie w edukację różnych grup społeczeństwa.

Dziękując za wyróżnienie, prof. Gertruda Uścińska wskazała na deficyty w wiedzy o ubezpieczeniach społecznych. Wspomniała, że np. uczestnicy olimpiady Wiedzy o Ubezpieczeniach Społecznych otrzymują indeksy we współpracujących z ZUS uczelniach wyższych.

Sławomir S. Sikora, prezes zarządu Banku Citi Handlowy, w wystąpieniu wprowadzającym zwrócił uwagę, że żyjemy dłużej, a przyszłe świadczenia gwarantowane wyniosą tylko ok. jednej trzeciej wysokości ostatniej płacy. Dlatego przyszłe utrzymanie poziomu życia obywateli naszego kraju będzie trudne. Każdy zatem powinien być zainteresowany edukacją finansową.

W przyszłym roku sektor finansowy będzie „obchodzić” setną rocznicę powstania pierwszej piramidy finansowej. Dziś zresztą nadal one funkcjonują. To kolejny dowód na brak podstawowej wiedzy ekonomicznej. Sławomir S. Sikora wspomniał też o niebezpieczeństwie, jakie wiąże się z otwarciem dostępu do rachunków w bankach w ramach PSD2.

Edukacja to podstawa

Kolejnym punktem programu była debata: „Cyfryzacja gospodarki a edukacja finansowa w Polsce – wyzwania”. Moderował ją Bartek Godusławski, dziennikarz redakcji „Dziennik Gazeta Prawna”, a uczestniczyli w niej: Jacek Fotek, wiceprezes zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.; Paweł Jaroszek, członek zarządu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich; Łukasz Świerżewski, dyrektor Biura Komunikacji i Promocji Ministerstwa Finansów oraz Paweł Zegarłowicz, wiceprzewodniczący Fundacji Kronenberga przy Banku Citi Handlowy.

Łukasz Świerżewski za przykład akcji edukacyjnej uznał wprowadzenie obowiązku korzystania przez przedsiębiorców, w kontakcie z urzędami skarbowymi, z pliku JPK VAT. Dotyczyło to nawet najmniejszych jednoosobowych firm. Ministerstwo Finansów prowadziło wiele działań edukacyjnych, również we współpracy z partnerami i firmami działającymi na rynku.

Krzysztof Pietraszkiewicz mówił o nowych technologiach, z których dziś korzystają banki. Dlatego tak ważne jest edukowanie społeczeństwa, jak sprawnie z nich korzystać. Wspomniał też o takich działaniach banków, jak powołanie Bankowego Centrum Cyberbezpieczeństwa. Zwrócił uwagę, że nie da się mówić o systemie emerytalnym, jeśli nie edukuje się o nim społeczeństwa. Natomiast Paweł Zegarłowicz przekonywał, iż wyedukowany konsument to również lepszy klient dla banków, bo popełnia mniej błędów, to zaś poprawia jego relacje z bankiem. Natomiast dla firm, klientów banków, ważne jest, czy edukuje on ich pracowników, bo dzięki temu bezpieczniejsza jest sama firma. Łukasz Świerżewski stwierdził, że trzeba informować społeczeństwo i wyjaśniać, czym są finanse publiczne i dlaczego tak ważne jest wypełnianie obowiązku podatkowego przez obywateli.

Paweł Jaroszek przypomniał, iż system ubezpieczeń to nie tylko emerytura, tak naprawdę bowiem ze świadczeń obywatele zaczynają korzystać jeszcze przed swoim urodzeniem; wszak przyszła matka w trakcie ciąży korzysta ze zwolnienia lekarskiego i zasiłku chorobowego – podkreślił. Mówił też o przyszłej wysokości emerytury i konieczności edukacji ekonomicznej młodszej części społeczeństwa i zachęcania jej do oszczędzania długoterminowego. Z kolei Jacek Fotek zwrócił uwagę, że giełda to nie kasyno. Poziom edukacji wprawdzie rośnie, ale nie przekłada się to w pełni na realne decyzje – zaznaczył. Nawet najlepiej wyedukowany inwestor czasem podejmuje decyzje na podstawie emocji. Dlatego musimy edukować mądrze. Wspomniał również o takich inicjatywach GPW, jak Letnia Szkoła Giełdowa i Fundacja GPW. Krzysztof Pietraszkiewicz zaapelował, żeby wszystkie instytucje, które oferują usługi związane z nowymi technologiami, uczyły o nich. A także o to, by takie działania edukacyjne były zwolnione z obciążeń podatkowych.

Umiejętne inwestowanie

O tym, kiedy ekonomia spotyka się z psychologią i jak postawy wobec pieniędzy przekładają się na korzystanie z usług finansowych i przedsiębiorczość, mówił Witold Siekierzyński z Uniwersytetu SWPS i firmy e-Service. Jak stwierdził, musimy uczyć o mechanizmach psychologicznych, które oddziałują na społeczeństwo. Ważna jest też edukacja sektora finansowego i urzędników, bo jeśli tego nie zrobimy, nie będziemy w swych zabiegach edukacyjnych skuteczni. Wspomniał też o hierarchicznym modelu stosunku do pieniędzy.

Michał Żugajewicz, prezes zarządu Fundacji StudyInn przedstawił, jak ważne jest wspieranie rozwoju przedsiębiorczości. Współuczestnikami jego wystąpienia byli mentorzy Programu Rozwoju Przedsiębiorczości. Jak stwierdził jeden z nich, można pomóc młodemu przedsiębiorcy, otwierając mu drzwi do dalszego rozwoju. Dla osób z dużych firm bycie mentorem to okazja do samorealizacji w codziennym rozwiązywaniu rzeczywistych problemów startujących na rynku firm. Zwycięzcą programu (nagroda wynosiła 6 tys. zł) został zespół „Citi Guide Tour”.

Michał Masłowski, wiceprezes Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych przedstawił portret inwestora giełdowego na podstawie Ogólnopolskiego Badania Inwestorów, OBI 2017. W badaniu wzięło udział 4711 osób. Przeciętnie polski inwestor to mężczyzna w wieku ok. 42 lat, inwestujący na giełdzie od 8 lat. W portfelu ma 7 spółek. Z kolei przeciętny inwestor w Niemczech ma średnio 56 lat, inwestuje od 22 lat i ma akcje 19 spółek. Inwestuje też długoterminowo oraz bierze udział w walnych zgromadzeniach spółek.

Finanse w praktyce

Waldemar Zbytek, wiceprezes zarządu Fundacji Warszawski Instytut Bankowości, przedstawił finanse w praktyce, czyli współpracę w edukacji finansowej. Podkreślił, że już 62 banki przyłączyły się do realizacji programu. Wciąż jednak daje się zauważyć niedostatek wiedzy ekonomicznej na poziomie podstawowym. Poinformował o porozumieniu dotyczącym projektu edukacji związanej z cyberbezpieczeństwem. Wspomniał o trudnościach w realizacji płatności bezgotówkowych w mniejszych ośrodkach. Dlaczego tak się dzieje – czy wynika to z braku wiedzy – zapytał?

Wyróżnienia dla najbardziej aktywnych banków i wolontariuszy projektu Bankowcy dla Edukacji Dzieci i Młodzieży BAKCYL wręczali: Krzysztof Kokot, prezes zarządu i Urszula Szulc, dyrektor w Fundacji Warszawski Instytut Bankowości. W minionym roku do projektu przystąpiło 47 banków. Według danych z grudnia 2017 roku w programie uczestniczyło 722 woluntariuszy. W kilku kategoriach wyróżniono: Plus Bank, Kaszubski Bank Spółdzielczy, BZ WBK (za najwięcej woluntariuszy), Rejonowy Bank Spółdzielczych w Lututowie, ING Bank Śląski, Bank Spółdzielczy w Zatorze, Bank Spółdzielczy w Lipnie oraz Deutsche Bank. Najbardziej aktywnym woluntariuszem okazał się Karol Nowakowski z BGK.

Nagrody otrzymali także uczestnicy projektu Nowoczesne Zarządzanie Biznesem. Wręczyli je: Waldemar Zbytek, wiceprezes zarządu oraz Krzysztof Ostafiński, dyrektor Programu NZB w Centrum Prawa Bankowego i Informacji. Odebrali je: dr Marek Szewczyk, dr Anna Korzeniowska, dr Agnieszka Huwerska, dr Katarzyna Kochaniak i dr Agnieszka Parkitna. W minionym roku w programie uczestniczyło 120 uczelni.