W dniu 2 czerwca br. ogłoszono inaugurację Krajowego Biura Informacji Kredytowej Sp. z o.o., które poinformowało o rozpoczęciu działalności w zakresie przetwarzania informacji stanowiących tajemnicę bankową na potrzeby oceny ryzyka kredytowego.
Jak wynika z oficjalnych informacji Krajowego Biura Informacji Kredytowej Sp. z o.o. (nazwa nieprzypadkowo łudząco podobna do funkcjonującego od lat Biura Informacji Kredytowej S.A.), spółka funkcjonuje w oparciu o następujące regulacje prawne:
1. Art. 105 ust 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. Nr 140 poz. 939 z późn. zmianami) – pozwolenie na utworzenie instytucji upoważnionej do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania bankom oraz instytucjom finansowym informacji kredytowych, które stanowią tajemnicę bankową;
2. Ustawa o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 883 z późn. zmianami ) – art. 23 ust. 1 pkt 2, czyli upoważnienie do przetwarzania danych osobowych, w tym danych objętych tajemnicą bankową, nadane w art. 105 ust 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. Nr 140 poz. 939 z późn. zmianami);
Zgodnie z art. 105 ust. 4 ustawy Prawo bankowe instytucjami upoważnionymi do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji stanowiących tajemnicę bankową (tzw. rejestry kredytowe), mogą być instytucje tworzone wyłącznie przez banki i bankowe izby gospodarcze. A contrario, żaden inny podmiot, tj. podmiot niebędący bankiem lub bankową izbą gospodarczą, nie może uczestniczyć w tworzeniu podmiotu, o którym mowa w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego. Choć w treści art. 105 ust. 4 Prawa bankowego ustawodawca posługuje się określeniem „utworzyć”, co wskazuje na czynność dokonaną, przy wykładni normy wynikającej nie można abstrahować od celu i funkcji regulacji dotyczącej szczególnej ochrony tajemnicy bankowej. W takim więc kontekście, użyte przez ustawodawcę sformułowanie „utworzyć”, należy rozumieć w takim znaczeniu, że instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego, przez cały okres swojego funkcjonowania winny być tworzone przez takie same podmioty (wyłącznie przez banki, ewentualnie wraz z bankowymi izbami gospodarczymi). Przyjęcie innej wykładni powodowałoby, że regulacja ta byłaby de facto przepisem martwym i sprzecznym z jej ratio legis bowiem, przepis ten mógłby być z łatwością obchodzony, poprzez formalne „utworzenie” instytucji przez podmioty wskazane w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego, a następnie przystąpienie do tej instytucji innego podmiotu lub innych podmiotów. Podobne stanowisko zaprezentowane zostało przez Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie skierowane do Ministerstwa przez reprezentację banków spółdzielczych w 2008 r. Warto również nadmienić, że Ministerstwo Finansów w swojej odpowiedzi powołuje się na uzyskaną opinię Komisji Nadzoru Finansowego.
Z powszechnie dostępnych informacji wynika jednakże, że Krajowe Biuro Informacji Kredytowej Sp. z o.o., którego większościowym akcjonariuszem jest podmiot niebankowy (Krajowy Rejestr Długów BIG S.A.), nie jest ani utworzoną zgodnie z art. 105 ust. 4 instytucją utworzoną do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji kredytowych, które stanowią tajemnicę bankową (rejestr kredytowy), ani też żadnym z innych podmiotów wymienionych w art. 105a Prawa bankowego, uprawnionych do przetwarzania informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych (nie jest bowiem bankiem, ani instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów). Konsekwentnie również nie ma miejsca przetwarzanie danych osobowych objętych tajemnicą bankową na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych, gdyż KBIK nie realizuje uprawnienia i nie spełnia obowiązku wynikającego z przepisu prawa, wobec naruszenia dyspozycji art. 105 ust. 4 Prawa bankowego.
Ze względu na status swoich wspólników Krajowe Biuro Informacji Kredytowej Sp. z o.o. nie spełnia więc kryteriów uznania za instytucję, o której mowa w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego, a więc instytucję uprawnioną do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji stanowiących tajemnicę bankową. Podmiot niebędący bankiem ani bankową izbą gospodarczą, tj. Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A., który jest większościowym wspólnikiem Krajowego Biura Informacji Kredytowej Sp. z o.o., posiada 1.600 udziałów o łącznej wartości nominalnej 800.000 złotych, co stanowi 82,43% w kapitale zakładowym Krajowego Biura Informacji Kredytowej Sp. z o.o.. Tym samym Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. uzyskał de facto dostęp do gromadzonych i przetwarzanych przez Krajowe Biuro Informacji Kredytowej Sp. z o.o. informacji stanowiących tajemnicę bankową, choć nie jest on podmiotem wskazanym w art. 105 ust. 1-3 i 4 Prawa bankowego. Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. jest biurem informacji gospodarczej, działającym na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530 ze zm.).
Należy również zaznaczyć, iż zgodnie z przepisami ustawy Prawo bankowe, penalizacji podlega wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę bankową niezgodnie z postanowieniami ustawy (art. 171 ust. 5 ustawy), w tym ujawnianie danych na rzecz podmiotów nieuprawnionych przez ustawę do dostępu do tajemnicy bankowej. Przekazywanie danych do Krajowego Biura Informacji Kredytowej Sp. z o.o jest więc obarczone poważnym ryzykiem prawnym kwalifikacji udostępnienia danych objętych tajemnicą bankową niezgodnie z przepisami ustawy, co rodzi nie tylko zagrożenie ww. odpowiedzialności karnej, ale także odpowiedzialności cywilnej na podstawie art. 105 ust. 5 ustawy (odpowiedzialność za szkody wynikające z ujawnienia tajemnicy bankowej i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem).
